Non scholae sed vitae discimus

- No to jaką będziesz mieć średnią? - pada niby-kurtuazyjne pytanie.

Odpowiadam zgodnie ze swoimi przewidywaniami.

- O, a co za to dostaniesz?

- Nic. Non scholae sed vitae disco - dodaję tonem usprawiedliwienia, gdy rozmówca przybiera pełen szczerego niezrozumienia wyraz twarzy.

- Ale jak to?

Bo ona to za przyjęcie do szkoły średniej dostała laptopa. Tamta za cztery-siedem-pięć otrzymała nowy telefon i trampki-z-gwiazdką. A ta z kolei w ramach nagrody za dobre oceny może cieszyć się nowym ajpodem cztery coś-tam. Handel wymienny kwitnie -  wizerunki królów polskich w zamian za piątki, komputery za oceny, ajfony za świadectwo z wyróżnieniem, wakacje all-inclusive za zawiśnięcie na korkowej tablicy honorującej co bardziej uzdolnionych uczniów. Kasa za wygrany konkurs, za tytuł finalisty, laureata, za dyplom, za czerwony pasek na świadectwie...

Obudzona w środku nocy opowiem o reformie agrarnej braci Grakchów, wymienię członków obu triumwiratów ( tak z Anno Domini 60. Ante Christum Natum, jak i z Anno Domini 43. także Ante Christum Natum), scharakteryzuję politykę Domicjana, Asurbanipala albo zreferuję przyczyny, przebieg i skutki Wojen Punickich, Powstania Wata Tylera, konfliktu o Dominium Mundi czy czwartej krucjaty.

Wyliczenie delty tak z trójmianu w postaci ogólnej jak i kanonicznej lub iloczynowej - żaden problem. Mogę też dorzucić sprawdzenie  monotoniczności funkcji. Łacińskie koniugacje, deklinacja pierwsza, sum, esse, fui? Proszę bardzo. Dostępne od zaraz. Twórczość Dostojewskiego? Bułhakowa? Kochanowskiego? Tuwima? Goethego? Owszem, słyszałam, tak, coś wiem.

A dokładnie tyle, ile program mi wiedzieć każe. Chcą, żebym umiała rozrysować rozkład sił na równi pochyłej (tak z uwzględnieniem współczynnika tarcia, jak i bez niego) - kreślę zatem strzałki i wzory przekształcam zgodnie z nakazem. Do głowy wbijam sobie informacje o podziale mórz, cyrkulacji w komórce Ferrela, mitozie i mejozie, o nefronach i neuronach, o infiltracji i resorpcji, o skali pH i pOH, o reakcjach redoks i dyfuzji. Zapiszę metodą cząsteczkową i jonową reakcję zobojętniania  albo hydrolizy ortofosforanu pięć potasu. Wiem jak powiedzieć po niemiecku, że mam królika, że chcę dojść do ratusza i że jestem głodna. Po angielsku napiszę curriculum vitae i podanie o pracę. Wiem czym się różni obieg ustrojowy od płucnego.

Wiem także całe mnóstwo innych rzeczy - i jestem świadoma, iż jest to wiedza fragmentaryczna i efemeryczna - które ani mnie nie interesują, ani mi się nigdy nie przydadzą, ani mnie nie czynią lepszym, mądrzejszym człowiekiem.

Potrafię wymienić nazwy poszczególnych części kolumny zbudowanej w porządku doryckim, wiem czemu Kaligulę nazwano kaligulą i wiem także,  jestem pewna nawet bardziej niż tego, że każde dwa ciała posiadające masę przyciągają się wzajemnie z siłą wprost proporcjonalną do... i et cetera, że pojęcia nie mam o historii współczesnej. I o tym jak działa akcelerator atomowy. Ba! nie wiem nawet tego, gdzie są moje kapcie!

Uczę się słówek, gramatyki, wzorów, sposobów rozwiązywania zadań, obliczania dziedziny i zbioru wartości funkcji. Uczę się o dance macabre, o chryzelefantynie, o prędkościach kosmicznych, o morzu Fidżi, Celebes, o Bahamach i innych banialukach.

Uczę się -> zaliczam -> puszczam w niepamięć.

I tak ciągle, bez przerwy i bez sensu.

I wiem, że za celujący z tego, czy innego przedmiotu (czy to wiodącego, czy też takiego, z którego piątki dostaje się za samą obecność) nie dostanę ani pieniędzy, ani elektronicznych gadżetów. Że nie będę tonąć w blasku chwały tylko dlatego, że udało mi się nie zrobić błędu przy jakimś chemografie. Że zapomnę, z głowy mi wyleci to wszystko, co musiałam opanować, by zadowolić... No właśnie - kogo?

Tak mądrze brzmi tytuł tego wpisu. Ale czy mądrość szkolna w jakimkolwiek stopniu przekłada się na mądrość życiową? Tak bliskie mi teraz wyznaczniki delta, prawa, twierdzenia i definicje opuszczą mnie w chwili, gdy otrzymam świadectwo ukończenia tej szkoły.

Ale mimo to nie toleruję leserstwa usprawiedliwianego wyłącznie nieprzydatnością wiedzy tłoczonej do uczniowskich łbów. I choć wciąż będę trwonić cenne minuty i godziny na porządkowanie notatek, to pozwolę sobie przytoczyć wiersz mojego ukochanego poety.

Nauczyli mnie mnóstwa mądrości, 

Logarytmów, wzorów i formułek,

Z kwadracików, trójkącików i kółek

Nauczyli mnie nieskończoności.

Rozprawiali o "cudach przyrody",

Oglądałem różne tajemnice:

W jednym szkiełku "życie kropli wody", 

W innym zaś "kanały na księżycu".

Wiem o kuli, napełnionej lodem,

O bursztynie, gdy się go pociera...

Wiem, że ciało, pogrążone w wodę

Traci tyle, ile...et cetera.

Ach, wiem jeszcze, że na drugiej półkuli

Słońce świeci, gdy u nas jest ciemno!

Różne rzeczy do głowy mi wkuli,

Tumanili nauką daremną.

I nic nie wiem, i nic nie rozumiem,

I wciąż wierzę biednymi zmysłami,

Że ci ludzie na drugiej półkuli

Muszą chodzić do góry nogami.

I do dziś mam taką szaloną trwogę:

Bóg mnie wyrwie a stanę bez słowa!

- Panie Boże! Odpowiadać nie mogę,

Ja wymawiam się, mnie boli głowa...

Trudna lekcja. Nie mogłem od razu.

Lecz nauczę się... po pewnym czasie...

Proszę! Zostaw mnie na drugie życie,

Jak na drugi rok w tej samej klasie.

Julian Tuwim, Nauka